Ebika by'entababuvobwawamu (Types of Communities)

IALI NGO has been authorised by Terminologist Charles Muwanga to post this article from his Luganda terminology works on Luganda wikipedia for free public consumption).

entababuvobwawamu
ekyalo
akabuga
Entababuvobwawamu ya mawanga ga East Africa

Entabuvobwawamu mu bumpi kifuuka "entababuvo"( Community)

Ebika by’Entababuvobwawamu

        (Types of Communities)


Muno mulimu entababuvobwawamu ezinnyonyolwa ekifo(locus) , Okuba n’ebikolwa ebifaanagana,Obumu bw’ebyafaayo, Obuzaale Obubagatta .

ekibuga


(a) Entababuvobwawamu ezekusiza ku Obumu bw’Ebyafaayo .


Kino kikwata ku bantu ababeera mu kitundu ekimu era n’Ekitundu kino mwe babeera nakyo kiyitibwa ntabaganyi.

Abantu bano batera okuba n’empisa , obulombolombo , endowooza, ayidologiya, okubikulirwa , ebikolwa , ebikolebwa, obubonero, ebigendererwa, ebiruubirirwa, okunyigirizibwa n’ebirala ebya wamu.

Kikwata ku kabondo akatabaganyi nga bamemba baako babeera mu kifo ekyetongodde akalimu obukulembeze ng’ebiseera ebisinga baba n’obuwangwa n’ebyafaayo ebya wamu.

Ekyalo, akabuga, ekibuga nabyo bisobola okuba n’amakulu ge gamu n’entababuvobwawamu olwokuba bikwata ku bubondo bw’abantu ababeera awamu mu ngeri y’okutabagana era nga batera okuba wansi w’amateeka n’ebiragiro ebya wamu yadde nga bakintabuli oba nga bava mu buwangwa bwa njawulo.

Entababuvo ezekusiza ku Obuzaale


(b) Entababuvobwawamu ezeekusiza ku buzaale. Entababuvobwawamu eno ebaamu abantu ab’ekika, obuwangwa , oba eddiini emu. Kino kitegeeza obujajja bumu , , abaana, bakizibwe, aboluganda , abako n’abemikwano, emirirwano, b’okozeeko nabo, eddiini, n’ebirala.

(c) Entababuvobwawamu z’enkolagana oba okwegatta kwa Amawanga. Akabondo k’amawanga agegasse awamu olw’ebigendererwa eby’awamu oba ensibuko emu gamba nga East African Community (Entababuvobwawamu y’amawanga ga E.A).

(d) Entabagnyi z’ Obwanakyeewa. Akabondo mu ntabaganyi ,akeddiini, obukugu, oba ak’engeri endala nga kalina ebikakwatakooba ebigendererwa bye bimu era nga katwalibwaokuba oba keetwaala okuba okuba ak’enjawulo mu ngeri emu oba endala okuva ku ntabagantabantu mwe kali. Gamba nga entababuvobwawamu y’abavubi, entababuvobwawamu y’abayivu oba entababuvobwawamu ya Bannasayansi.

Wano omuntu era asobola okwogera ku “entababuvobwawamu y’ebiruubiriro”, obukugu, ekifo ekirimu ennyumba awookubeera, oba entababuvobwawamu y’ebiramu mu kifo.